Tess van Hamond werkt als GZ-psycholoog bij het Expertiseteam persoonlijkheidsstoornissen. Ze werkte mee aan de opzet van de Mentale Gezondheidscentra en is daar voor één dag per week werkzaam. “Ik vind het een mooie ontwikkeling dat we bij GGz Breburg de verantwoordelijkheid steeds meer bij de cliënt leggen”, vertelt Tess. “Ook al hebben wij er soms een andere mening over: als de client ergens aan wil werken, dan is daar ook de motivatie voor. En dan kan de behandeling vaak korter en gerichter zijn.”

Hoe ervaar je het vraaggericht werken in de praktijk?

“In het verkennend gesprek kan ik meer achterover leunen. Ik heb het vertrouwen dat de cliënt vertelt wat hij of zij belangrijk vindt of wil delen. Dat vind ik een fijne manier van werken, het geeft mij meer lucht. Het gaat er niet om dat ik alles snap, maar dat ik erop vertrouw dat de client datgene vertelt wat belangrijk is. Verder let ik erop dat ik meer vraag naar dingen die cliënten al hebben gedaan en wat ze anders willen doen, in plaats van waar ze last van hebben. Ik leg meer de focus op wat wel goed gaat en waar hun kracht zit.

Zo kwam er een vrouw bij mij met angst- en stemmingsklachten: ze piekert, slaapt slecht, is somber en heeft een nare jeugd gehad. Ik ben gewend om dit beeld uit te vragen: wat heb je meegemaakt, hoe slecht slaap je, waar heb je last van, hoe ziet je sombere stemming er precies eruit? Nu vraag ik: wat wil je delen over je verleden en wat vind jij belangrijk om nu te bespreken? Uiteindelijk is ze doorgestuurd naar het expertiseteam omdat ze al een eerstelijnsbehandeling heeft gevolgd en daarnaast behoefte had aan diagnostiek. Wel hebben we bekeken: wat kun je in de tussentijd zelf al oppakken? Zij heeft zich nu aangemeld voor vrijwilligerswerk en ze heeft steun aangevraagd bij de gemeente om te gaan sporten. Nu kan ze alvast vooruit en dat is heel positief.”

Hoe werk je vraaggericht in het expertiseteam?

“In het expertiseteam bekijk ik zorgvuldig wat er aan de hand is. We maken een pas op de plaats en ik vraag alle leefgebieden uit. Maar dan werk ik evengoed vraaggericht, door tijdens de intake al te bekijken wat de client zelf wil. Ik zet een aantal opties op een rij en we kijken samen waar de voorkeur naar uitgaat. Ook tijdens de vervolggesprekken vraag ik: ‘waar wil jij het over hebben vandaag?’ en leg op deze manier zoveel mogelijk regie bij de cliënt.

Wat vind je lastig aan vraaggericht werken?

“Soms hebben mensen andere verwachtingen. Ze denken dat ik hen ga vertellen wat ze nodig hebben. Als je daar niet uitkomt, kunnen cliënten heel gefrustreerd raken. Dat vind ik wel eens lastig. Ik kan me ook goed voorstellen dat iemand het echt niet weet en het liefst de verantwoordelijkheid overdraagt. Maar we weten dat dat uiteindelijk niet helpend is.

Daarnaast zitten er ook grenzen aan vraaggericht werken. Wanneer iemand een ADHD-onderzoek wil, terwijl ik zie dat dat niet speelt, dan bieden we dat niet aan. Dat moet ik dan goed uitleggen. Zo maak je steeds opnieuw de afweging tussen vraaggericht en meer sturend werken.”

Wat is voor jou helpend?

De interne training ‘De Kracht van de vraag’ heeft mij geholpen om meer bewust te worden van de manier waarop ik vragen stel. Maar uiteindelijk leer ik het meest van mijn collega’s en door gewoon te doen. Zo heb ik nu het ‘samen rapporteren’ opgepakt. Dat werkt goed: de client denkt na over wat hij of zij heeft opgestoken uit de sessie en kan dat zo beter onthouden. En ik heb meteen mijn rapportage klaar. Wel zo fijn!”